اُپری هربرت دیپلمات،نماینده پارلمان، سیاح و محقق بریتانیایی در تاریخ 26 فوریه 1921م، و تنها چند روز قبل از ترور طلعت پاشا در برلین مصاحبه ای با وی داشته است.

طلعت پاشا که از او به عنوان طراح و برنامه ریز نسل کشی ارمنیان یاد می شود،یکی از قدرتمندترین وزیران دولت ترک های جوان محسوب می شد که پس از پایان جنگ جهانی اول و شکست ترکیه در جنگ از ترکیه گریخت و بصورت مخفیانه در برلین ساکن شد. مصاحبه 23 صفحه ای اُپری هربرت با وی نخستین بار در سال 1924م، در لندن و سپس در سال 1925م، در نیویورک به چاپ رسیده است.

آشنایی هربرت با طلعت پاشا به سال 1908م، و به زمانی که وی کارمند سفارت بریتانیا در استانبول محسوب می شد باز می گردد. یازده سال بعد اُپری هربرت نامه ای غیرمنتظره از طلعت پاشا دریافت می کند که طلعت در این نامه از وی می خواهد مصاحبه ای با وی در یک کشور بی طرف ترتیب داده شود زیرا وی خود را در نسل کشی ارمنیان گناهکار نمی داند.

هربرت تقاضای طلعت را رد کرده و در جوابش مینویسد:

گمان نمی کنم در چنین شرایطی ملاقات با شما مفید و هدفی در پی داشته باشد. اما در فوریه 1921م،زمانی که سِر پاسیل توماس رئیس سرویس اطلاعاتی بریتانیا از وی می خواهد که به برلین رفته و با طلعت ملاقات کند وی تصمیم خود را تغییر داده و در تاریخ 26 فوریه در یک شهر کوچک آلمان با وی ملاقات می کند.

طلعت در این ملاقات بار دیگر اصرار بر بیگناهی کرده و می گوید: من چندین بار با طرح نابود سازی ارمنیان مخالفت کردم اما هر بار با مخالفت آلمان ها مواجه شدم.

هربرت می نویسد: طلعت اوضاع روحی مناسبی نداشت و بلافاصله پس از این گفته ها صحبت های ضد و نقیض فراوانی مطرح ساخت وی در ابتدا مسئله خیانت ارمنیان به امپراتوری عثمانی را پیش کشیده و سپس گفت من پشتیبان حقوق اقلیت ها در ترکیه بودم و اصرار داشتم که می بایست به اقلیت ها در ترکیه امتیازات بیشتری داد. سپس با چرخشی ناگهانی گناه نابودی ملت ارمنی را به گردن بریتانیا انداخت و گفت شما انگلیسی ها نمی توانید نقش خود در نابودی ملت ارمنی را انکار کنید. زیرا ما تُرک ها با شما در جنگ بودیم و شما با یونانی ها و ارمنیان هم پیمان، ما چگونه می توانستیم با شما دشمنان و هم پیمانانتان رفتار مناسب داشته باشیم. پس از این سخنان هربرت و طلعت تصمیم می گیرند جهت ادامه بحث به شهر دوسلدورف منتقل شده و پس از دو روز یکدیگر را ملاقات کنند.

هربرت می نویسد:

در ملاقات دوم من با طلعت نیز سخنان ضد و نقیض فراوانی از وی شنیدم که تکرار همان ادعاهای ملاقات قبلی بود طلعت از یک سوء نقش خود در نابودی ملت ارمنی را انکار و از سوی دیگر در پی توجیه اعمال خود بود، اما این بار وی در انتهای ملاقاتمان گفت:

من از مرگ نمی ترسم و اصلا به آن فکر هم نمی کنم،زیرا گمان نمی کنم کسی پیدا شود که مرا دوست نداشته باشد. من در جوابش گفتم فکر نمی کنید روزی ارمنیان در صدد انتقام از تو بر آیند که طلعت پرسشم را بی پاسخ و با بی اعتنایی از کنار آن گذشت. و تنها دو هفته بعد طلعت پاشا در یکی از خیابان های برلین توسط جوان ارمنی به نام سوقومون تهلیریان کشته شد.

هربرت در انتهای گزارشش می نویسد: آن چه از ملاقاتم با طلعت مسلم شد، قلبی پر از نفرت و کینة وی بود و براستی می توانم بگویم که او نفرین شده بود.

لازم به ذکر است که اُپری هربرت در نوشته هایش هیچگاه هدف طلعت پاشا از مصاحبه با وی را ذکر نکرده و همچنین مشخص نیست چرا سرویس اطلاعاتی بریتانیا اصرار بر ملاقات هربرت با وی داشته است. این مسئله را کارشناسان باید پاسخ دهند.

 
نویسنده: هاروت ساسونیان
مترجم: ایساک یونانسیان
 
منبع: www.hoosk.net