هفته قبل به مناسبت 108-امین سالگرد جنبش مشروطیت و صدور فرمان آن همایشی علمی در سالن همایش های سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران برگزار شد که محور اصلی آن بررسی نقش اقلیت ها در این جنبش بود. به همین مناسبت سخنرانان همایش از نمایندگان جوامع اقلیت هایی که در متن جنبش مشروطیت مطرح بوده اند، انتخاب شده بودند.
گذشته از بررسی محتوای گزارش های ارائه شده توسط سخنرانان که اشاره هایی به برخی از آن ها در این شماره صورت گرفته، یکی از موارد مهم این همایش آن بود که پس از سالیان نه چندان کم نقش اقلیت های قومی و جوامع دینی و انعکاس آن در جنبش مشروطیت از غبار «فراموشی» و «نادیده انگاری» تا حدودی اعاده شد.
پر واضح است که مورد یاد شده توانائی الغاء بار اندیشه ای مثبت به آیندگان را دارد، با این مفهوم که واقعیت های تاریخی هیچگاه نباید قربانی پیش داوری های سلیقه ای و گذرا شوند. پیش داوری های تعصب آمیزی که در جای-جای تاریخ در قبال اقلیت های قومی و جوامع دینی بروز کرده اند.
به ویژه آنکه جنبش مشروطیت وموفقیت های نسبی و نهایی آن ارمغانی است که به کلیه ایرانیان تعلق دارد، دستاوردی که به نام کلیه ایرانیان بر صحیفه تاریخ حک شده است.
جنبش مشروطه به عنوان نقطه عطفی تاریخی-سیاسی و منبع الهامی ارزشمند و ماندگار برای نسل های آینده و کلیه جوامع دینی، قومی و ملی آزاد اندیش خواهد بود.
* *
در اینجا به جاست سطوری را از ماهنامه ایرانشناسی «سرزمین من» (مرداد 93)، برگیریم که خود گویای این حقیقت می باشد، که جنبش آزادیخواهی مشروطیت ایران، نهضتی فراگیر، مردمی و عدالت جویانه بوده است...
«...در حالی که جنبش در تهران سرکوب شده بود، خیزش جدیدی در شهرها و نواحی دیگر پدیدار شد. در تبریز به فرماندهی ستارخان و باقرخان، در گیلان به پیشوائی یپرم خان ارمنی و میرزا ولی خان تنکابنی، در اصفهان به سرکردگی بختیاریها خصوصا سردار اسعد و ضرغام السلطنه و حتی در باکو به پشتیبانی سوسیالیست ها و ناسیونالیست های ارمنی و گرجی. در عتبات عالیات نیز مجتهدان طراز اول شیعه از جمله آخوند خراسانی و شیخ عبدالله مازندرانی...».
در جائی دیگر همچنین می خوانیم:
«... این پیروزی اما، مثل صدور فرمان مشروطیت آسان به دست نیامد و خون های بسیار در راه آن ریخته شد. برای نمونه، مقاومت تبریزیان در برابر استبداد و محاصره شهر توسط قوای دولتی و قزاقان روس، کار را به جائی رساند که به قول یکی از پژوهشگران عصر مشروطه: «گرسنگان... به باغ ها ریخته گیاهان خوردنی به ویژه یونجه را چیده، می خوردند...» همان روزها یک مجاهد ارمنی خطاب به تبریزبان گفته بود: «ملت! آج سگز آزاد سگز» که یعنی «مردم! گرسنه اید ولی آزادید...».
منبع: سایت www.alikonline.ir