به نقل از سایت: www.hoosk.net
جامعه ارامنه ترکیه سرانجام هفته گذشته توانست کمپ آرمن را پس بگیرد. کلیسای پروتستان ارمنی گدیک‌پاشا در استانبول اکنون سند مالکیت کمپ کودکان و ایتام خود را دوباره به دست آورده تا این مساله نور امیدی برای ارمنی‌های ترکیه و سایر اقلیت‌های غیرمسلمان باشد. مع الوصف، چنین رویدادی نشان می‌دهد که بنیادهای غیرمسلمان در ترکیه چه مشکلاتی را باید برای بازپس‌گیری املاک‌شان یا خرید املاک جدید، پشت سر بگذارند.
از یک دیدگاه، داستان فوق می‌تواند محق دریافت برچسب «زندگی زیباست» شود؛ روایتی که ایمان به انسانیت را بازتاب می‌دهد. در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ میلادی، کمپ کودکان توزلا در بخش آسیاسی استانبول در اختیار ارمنی‌های ترکیه بود تا هم به عنوان کمپ تابستانی و هم به عنوان محل نگهداری یتیمان استفاده شود. در جمع، حدود ۱۵۰۰ کودک از سراسر کشور با هدف تحکیم پیوندهای فرهنگی و روابط درونی جامعه خود، به آن‌جا می‌رفتند.
از یک جنبه رمانتیک و زیبا، کمپ آرمن جایی بود که روشنفکر افسانه‌ای و فعال اجتماعی معروف ترکیه، هرانت دینک (که سال ۲۰۰۷ به دلیل فعالیت‌هایش برای صلح میان ترک‌ها و ارمنی‌ها به دست یک ملی‌گرای افراطی کشته شد) سال‌های شکل‌گیری شخصیتش را گذراند و با همسرش راکل آشنا شد. بی‌سبب نیست که برای بسیاری، بازگشت کمپ یک مساله احساسی هم بود. در حالی که «آگوس»، روزنامه ارمنی ترکیه با تیتر «کمپ آرمن دوباره مال کودکان شد» به استقبال این خبر رفت، گارو پایلان، عضو ارمنی پارلمان از حزب دموکراتیک خلق‌ها گفت که بازگشت کمپ «به روح هرانت دینک آرامش خواهد بخشید».
در واقع، کمپ آرمن برای مدتی طولانی متروک مانده بود. در اوایل دهه ۱۹۸۰، دولت ترکیه کمپ را بست و آن را به صاحب پیشین‌اش (یک ترک مسلمان) که آن را در سال ۱۹۶۲ به بنیاد ارمنی فروخته بود، تحویل داد. برای این کار به قانونی استناد شده بود که در سال ۱۹۳۶ تصویب شد و بنیادهای غیر مسلمان را از خرید، فروش و حفظ املاک –پرستشگاه‌ها، ساختمان‌ها، مدارس و زمین‌ها- محروم می‌ساخت. دولت همچنین مدعی شده بود که کمپ آرمن به تعلیم شبه‌نظامیان ارمنی که دیپلمات‌های ترک را در آن زمان به قتل رسانده بودند، کمک کرده است. علیرغم این‌که مالک سابق با فروش مجدد ملک به ارمنی‌ها موافق بود، تا اواخر دهه ۲۰۰۰ میلادی، یعنی زمان به قدرت رسیدن حزب عدالت و توسعه قانوناً از این کار منع شده بود. در اواخر دهه ۲۰۰۰ بود که قانون عوض شد و حق مالکیت غیرمسلمانان به رسمیت شناخته شد.
با این حال، حتی آن تغییرات قانونی هم کافی نبودند. ادامه فضای بوروکراتیک مبهم و تنگ، بدین معنی بود که فاتح اولوسوی، آخرین مالک، نتواند ملک پربهایش را ارمنی‌ها که بیش از همه خواهانش بودند، بفروشد. زمانی که اولوسوی در نهایت تصمیم گرفت تا ساختمان قدیمی را بکوبد و محوطه را برای نوسازی باز کند، کلیسای ارمنی گدیک‌پاشا پرونده را به دادگاه کشاند. به مدد مداخله مستقیم احمد داووداوغلو، نخست‌وزیر ترکیه و دبیرکل حزب عدالت و توسعه، تنها ۱۷۵ روز پس از تلاش برای تخریب کمپ، این مکان به جامعه ارامنه ترکیه بازگشت.
باسکین اوران نقش اصلی را در بازگشت کمپ ارمنی‌ها به صاحبان اصلی‌اش، برای دولت حزب عدالت و توسعه قائل است. او به المانیتور گفت: «من عملکرد حزب عدالت توسعه را در این راه که با غیرمسلمانان حتی بهتر از کمالیست‌های سکولار برخورد می‌کنند، تحسین می‌کنم». با این حال اوران تردیدهای خود را نیز نسبت به غرض حزب عدالت و توسعه (آ.ک.پ) ابراز کرد. او گفت: «آ.ک.پ تنها می‌خواهد چهره‌ای از مدارا را نشان دهد و رفتار بدش با گروه‌های دیگر را زیر پوشش آن ببرد. [کمپ] آرمن با هدف پروپاگاندا، تنها چهار روز قبل از انتخابات یکم نوامبر به ارمنی‌ها بازگردانده شد تا رای آن‌ها به سمت حزب عدالت و توسعه برود». اوران که پروفسور بازنشسته دانشگاه آنکارا در بخش علوم سیاسی و نویسنده باسابقه درباره حقوق اقلیت‌ها در ترکیه است، می‌گوید که «غیرمسلمانان از مصائبی که در این سال‌ها نصیب‌شان شده بسیار ناراحتند و هر کسی که به آن‌ها چیزی بدهد، نسبت به او احساس وام‌دار بودن و امتنان می‌کنند».
در واقع، پرونده نادر کمپ آرمن، یکی از مشکلات اساسی غیرمسلمانان ترکیه را بازتاب می‌دهد. پس از وقایع ۱۹۳۶ و متعاقب آرای دادگاه‌ها، دولت ترکیه املاک بسیاری از بنیادهای غیر مسلمان را تصرف کرد. به علت این که صدها هزار شهروند ارمنی، یونانی و یهودی ترکیه در نیم‌قرن گذشته مهاجرت کرده‌اند، آن‌قدر افرادی نمانده‌اند که مواردی مانند پرونده کمپ آرمن را پی‌گیری کنند.
مشکل اما فراتر از املاک است. گزارش اخیر مجموعه آزادی عقیده، یک گروه جامعه مدنی در ترکیه که بر بهبود آزادی اندیشه، عقیده و باورهای مذهبی تمرکز دارد، حقوق ملکی بنیادهای غیرمسلمان را با دسترسی به عبادتگاه‌هایشان متناسب می‌داند. این گزارش می‌گوید که قوانین جدید که مجلسی با اکثریت آ.ک.پ در سال‌های ۲۰۰۸ و ۲۰۱۱ گذراند، از نقطه‌نظر حقوقی به اقلیت‌های غیرمسلمان کمکی نکرد. مینه ییلدیریم، رییس مجموعه آزادی عقیده می‌گوید: «یک قانون فراگیرتر باید تصویب شود که بازگرداندن املاک مصادره شده را تحت مجموعه قوانین [پیشین تصویب‌شده در سال‌های ۲۰۰۸ و ۲۰۱۱]، تسهیل کند».
آزادی مذهب مساله‌ای است که پرسش‌هایی را درباره شهروندی در یک کشور با اکثریت مسلمان که هنوز وانمود می‌کند سکولار است، مطرح می‌کند. آیکان اردمیر، یکی از اعضای غیرثابت بنیاد دفاع از دموکراسی در واشینگتن و عضو پیشین پارلمان ترکیه به المانیتور گفت: «آهنگ آرام و غیر اجباری بازگرداندن املاک اقلیت‌ها، یکی از چالش‌های کلیدی در به رسمیت شناختن حقوق برابر شهروندی در ترکیه است». او گفت: «تا کنون روند بازگرداندن حقوق، اتفاقی بوده و اغلب به بصیرت و حسن نیت مقام‌های رسمی بازمی‌گشته است».
اردمیر با ذکر این که «هرگونه اعاده حقوق، یک قدم به جلوست»، گفت: «خودخواسته بودن این اعاده حقوق از سوی دولت ترکیه، به پایان یافتن تبعیض علیه غیرمسلمانان این کشور کمک خواهد کرد. اقلیت‌های ترکیه از دولت دلسوزی و ترحم نمی‌خواهند. آنان به سادگی حقوق شهروندی خودشان را برابر با مسلمانان می‌خواهند».
ییلدیریم هم با این عقیده موافق است. او اشاره می‌کند که چگونه علوی‌های و گروه‌هایی از مسلمانان سنی پرستشگاه‌ها، (تکایا و زوایا)ی خود را که در سال‌های دهه ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰ مصادره شده بود، پس گرفتند. بنابراین ییلدیریم می‌گوید که بهبود شرایط قانونی برای غیرمسلمانان به بهبود شرایط اکثریت مسلمان ترکیه نیز کمک خواهد کرد.