به نقل از سایت: www.farsnews.com
عضو کمیسیون آب اتاق بازرگانی اصفهان گفت: خشکی زاینده‌رود در آینده‌ای نه چندان دور آثار تاریخی اصفهان از جمله میدان تاریخی نقش جهان را با نشست مواجه خواهد کرد.
به گزارش خبرگزاری فارس از اصفهان، بحث آب زاینده‌رود و برگشتن حق‌آبه تالاب گاوخونی که می‌شود، عده‌ای فکر می‌کنند ما تنها می‌خواهیم اصفهان همچنان زیبا و تاریخی بماند تا فوج فوج توریست بیاید و با لبخند از این خطه شگفت‌انگیز تعریف کند؛ اما بحث تنها این نیست. زاینده‌رود امنیت ملی است که مورد غفلت واقع شده است. در این باره فارس گفت‌وگویی با احمد خاتون‌آبادی، استاد دانشگاه صنعتی اصفهان و عضو کمیسیون آب اتاق بازرگانی انجام داده که در ادامه می‌خوانید.
فارس: بی‌آبی و خشکی زاینده‌رود چه تأثیری بر اصفهان و آثار تاریخی آن خواهد داشت؟
خاتون‌آبادی: رودخانه زاینده‌رود، برخلاف اظهارنظر برخی استان‌ها برای زیبایی نیست. این رودخانه کویر مرکزی ایران را که به صورت یکپارچه بود به دو قسمت تقسیم کرده است، یعنی کل این منطقه کویر بود؛ بعد با توجه به جریانات رودخانه مسیرش باز شد و آب تا تالاب گاوخونی رفت. اگر رودخانه زاینده‌رود نبود کل استان چهارمحال زیر آب می‌رفت و دریاچه می‌شد و اصلاً استانی در کار نبود؛ چرا که آن منطقه به طور کلی به زیر آب می‌رفت.
میلیون‌ها سال این رودخانه وجود داشته و پیرامون آن سکونت، تمدن، صنعت و مشاغل به وجود آمده بود. در واقع یک رابطه ارگانیک و سیستمی بین تالاب گاوخونی و کوهرنگ برقرار است.
حالا اگر چهارمحال و بختیاری را در حکم مغز حساب کنیم، تالاب گاوخونی حکم پا را دارد و اگر خون از مغز به پا نرسد، کل رودخانه آرام‌آرام می‌میرد.
اما زاینده‌رود تنها هوا را تلطیف نمی‌کند. شیخ بهایی سفره‌های آب زیرزمینی را عادلانه تقسیم کرد و حق‌آبه‌ها را با طومارش مدیریت کرد. مادی‌ها پر از آب بود و در خانه‌ها چاه آب وجود داشت و این‌گونه عدالت پخش می‌شد.
حالا وقتی رودخانه نداشته باشیم، چاه‌ها مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد. سطح آب پایین رفته و خاک نشست می‌کند. چرا که زیر خاک لایه‌ای از آب هست و وقتی آب زیر خاک کشیده شود، زمین نشست می‌کند و کم‌کم کل زمین‌ها، پل‌های تاریخی و بعد میدان نقش جهان به ترتیب نشست خواهد کرد.
وقتی کانال آب زیرزمینی خشک شود لایه‌های خاک روی هم می‌افتد و نشست‌ها یکی پس از دیگری اصفهان را می‌بلعد.
فارس: چقدر از مناطق اصفهان نشست کرده است؟
خاتون‌آبادی: دشت مهیار نشست کرده و تعدادی از مدارس ترک خورده و بالطبع در آینده‌ای نه چندان دور آثار تاریخی اصفهان به همین روز گرفتار خواهد شد. خطر در کمین میدان تاریخی نقش جهان هم هست و با این بی‌آبی و خشکسالی به زودی نشست خواهد کرد.
در گذشته پس از پنج متر حفر زمین به آب می‌رسیدیم اما حالا در 170 متری به آب می‌رسیم و این نتیجه برداشت آب‌های زیرزمینی و تمام شدن منبع آبی است.
فارس: حالا اصلاً چرا اصفهان به این روز افتاد؟
خاتون‌آبادی: کمبود بارش و تغییر اقلیم تقریباً بهانه است. شاید 15 درصد نقش داشته باشد. 85 درصد بقیه مشکل این است که آب حوزه اصفهان صرف بارگذاری بیش از حد در صنایع و سرازیر شدن به استان‌های مجاور برای توسعه صنعتی می‌شود و این سبب شده تا اصفهان دچار مشکل شود.
در دشت گرگاب اصفهان در حدود 110 کوره آجرپزی ساخته شده که خاک زراعی اصفهان را در عمق دو متری برای آجرپزی بر می‌دارند.
در بالای باغ رضوان هم 55 کوره آجرپزی برپا کرده‌اند که باز هم خاک زارعی را تبدیل به آجر می‌کنند. در اقلیم خشک، برداشتن هر یک سانت خاک زمانی به اندازه هزار سال وقت می‌برد تا دوباره خاک‌سازی شود. حالا یک‌هزار هکتار را باید در 200 سانت ضرب کرد تا دید چندهزار سال باید طول بکشد تا خاک بازسازی شود.
در حالی که این کوره‌های آجرپزی اشتغال‌زایی زیادی ندارد. کشاورزی خیلی بیش از اینها اشتغال‌زایی داشت؛ جدا از اینکه عواید زیست محیطی بهتری هم برای شهر داشت.
فارس: قسمت مرکزی هر کشور مورد توجه ویژه دولت آن کشور است، چرا در کشور ما این‌گونه نیست؟
خاتون‌آبادی: در کل دنیا رسم است که مناطق مرکزی کشورها باید امن باشد، که اگر در حواشی و مرزهای کشور مشکلی پیش آمد منطقه مرکزی خاک، آب و امنیتی برای پوشش مرزها داشته باشد؛ همان طور که در گذشته و در هشت سال دفاع مقدس، اصفهان توانست بخش مهمی از بار جنگ را به دوش بکشد اما متأسفانه در حال حاضر این مسئله مورد توجه نیست.
اگر مناطق یزد و اصفهان ناامن شود، به کل کشور ضرر خواهد رسید. اما نکته دیگری که باید اینجا متذکر شد این است که توسعه صنعت در اصفهان و یزد بدون وجود آب اشتباه محض است. صنایع فولاد یزد و یا اصفهان باید در کنار دریا و کلا آب برپا شود و در آینده به زودی ضرر خواهد داد؛ چرا که تنها خاک را نابود می‌کند و آلودگی را به شهر تزریق خواهند کرد.
این توسعه غلط مورد توجه نیست. اصفهان باید مانند فلورانس یا رم ایتالیا یک شهر سنگ‌فرش شده و توریستی باشد، این شهر باید تاریخی بماند و به کشاورزی خود ادامه دهد، چرا که وجود کشاورزی بدون هزینه کردن شهرداری، جلوی ریزگردها را می‌گیرد. با بی‌آبی هزینه‌های زیادی به اصفهان و به تبع آن به کل کشور تزریق خواهد شد.
فارس: عواقب خشکی زاینده‌رود بر سایر شهرها چیست؟
خاتون‌آبادی: اگر تالاب گاوخونی خشک شود، فلزات سنگین کادمیوم، سرب و جیوه که داخل تالاب هست وارد ریزگردها شده و با یک وزش باد تا تهران هم خواهد رفت و بدون شک سرطان و بیماری‌های ریوی بیش از پیش به این مناطق سرایت خواهد کرد.
میلیون‌ها تن نمک در طی میلیون‌ها سال از طریق زه‌کشی کشاورزی به تالاب گاوخونی رفته است و حالا اگر کاملا خشک شود با یک باد از شرق به غرب کل مناطق مرکزی لم‌یزرع خواهد شد. پس بحث تنها اصفهان نیست؛ بلکه امنیت کل کشور است که متاسفانه نادیده گرفته شده است.
فارس: از دید شما راه‌کار چیست؟
خاتون‌آبادی: باید برای مقابله با این فجایع، حق‌آبه اصفهان و تالاب گاوخونی داده شود؛ یعنی 170 میلیون متر مکعب در سال آب‌رسانی شود.
اگر تالاب گاوخونی خشک شود، کویر مرکزی ایران که توسط رودخانه از یکدیگر جدا می‌شدند به هم می‌پیوندد و این منطقه خالی از سکنه خواهد شد.
گفت‌وگو از: مریم ابراهیمی دینانی